Esan beharrik ez dago biografia bat, bizitza bat gora eta beheraz osatzen dela, hagiografia bat izan nahi ez ba du behintzat. Lorpenak, irabaziak, ekintzak, ezagutzak garrantzitsuak dira aurrera jarraitzeko, alferrikako bidea egin ez dela jakiteko bederen; baina, aldi berean porrotak, pekatuak, erorketak eta galerak ezin dira ekidin benetazko perspektibaz ikusi nahi ba da bizitzaren ibilbide luze edo laburra.
Akatsak, ahultasunak, hutsuneak ere ba dute bere leku propioa gure izatean, atomoen baitan espazio hutsak duen lekuaren moduan. Agian, eguneroko denbora hutsala, bizitzako une zentzugabeak dira nolabaiteko eitea ematen diotena norbera izate horri, eta azken finean, nabarmentzen ditugun lorpen hoieri esannahia eransten dietenak. Une gogorretan jakiten dugu nor garen, zenbateraino iritsi gaitezken, zer nolako indarra dugun aintzinera egiteko.
Ilunpean ibiltzean, estimatzen ditugu benetan inguruan diren argi murritzak, benetan merezi dutenak. Kale hotzetan barna goazelarik, eskertuko dugu esku lagungarria, edo ahots gozoa, gure barneko ahotsarekin solas iraunkorra hasiko duena. Inguruan keinu baikorrak bereizten ikasten da, eta keinu horiek bizitza osorako harribitxi preziatuak bihurtzen dira.
Nire kasuan, kantuak izan dira sarritan keinu lagungarri hoietako asko. Urrunean egindakoak, aspaldi (batzuetan nihaur jaio aurretik), bertze norbaitentzako, baino une berezi batean nire ezinegonaren isla ezin egokiago bat lortzen zutenak. Kanta haiek entzun, ikasi eta zabaldu izan da nire lanetako bat, eta denborarekin barneratutako hitz hoiek bertze modu batean moldatzea, nereganatzeko modu berezia; honi deitzen diot Per-Bertsioak egitea.
Agian kanta andana hartatik bereziena (eta kantatuena) Paco Barrios "Mastuerzo" mexikarraren hau izan zen. Aldi berean xamurra eta zorrotza, barnerakoia eta borrokalaria, ez naizen eta izan nahi dudan guzti hori adierazten du:
"Tratando de ser otro / Pero el mismo..."
Nireganatze prozesu horretan azken pausoa kantua euskaratzea izan zen. Etzen gauza erraza, kantua hagitz pertsonala izatez gain esaldi motz eta zorrotzez osatua bait dago. Ezinezkoa zitzaidan halako konplexotasuna itzultzea, eta norbaiteri laguntza eskatzea pentsatu nuen. Horretan nengoela, goiz batez, guztiz ernatu baino lehen, ia amets baten moduan, euskarazko hitz horiek nire buruan agertzen hasi ziren. Paper bat hartu eta, argia piztu gabe, hasi nintzen idazten buruan nuena, arrapaladan eta ilunpetan (nire kaligrafia kaxkarra are nahasiagoa eginez). Eta horrela, momentu batean, etengabe, hitz hauek agertzen joan ziren; pentsatu gabe, ikusi gabe, nire barne muinetatik...
